Article-Hringnun Hlimawm

HRINGNUN HLIMAWM

A tir in
A tir han tih lemah a tir ka tih chu a la rei lo hle a. He hringnun zinkawng tawite ka lo zawh ve tawh a, he hringnun mawina hlir hmu lova, hringnun hling ka hriatthiam ve vuai vuai tan tirh lai vel kha a ni awm e. A tir te tak takah chuan eng kan ni bik law. Nu leh pa thlazar hnuaiah pangchang takin he hringnun hi nuam ti takin kan chen thin. Tun thleng pawh hian ka nunah chuan chu chu a la inthlak tak tak chuang lo. Nu leh pa thlazar hnuaia la nui ve thei mai chauh ka la ni si a.Nimahsela, naupang chhe nun zualpui chu kalsan ve hret hret chuan ka inhria a. Chu chu a tir ka tih chu a ni.

Hringnun famkim nan High School run ka bel
He ka hringnun hi chu nakin atan ti reng renga thlana liam tur a nih avangin kan hmalam hun chauh ngaihtuahin hun kan hmang thin. Hetiang hi hringnun a nih tlat avangin keipawh naupang nun kalsan a zirna-in sâng zawk ka luh chu a ngai a ni. Engtin tin emaw High School chu ka han thleng ve a. Pawlsang intih ve tawh teh reng nen a mawngphahah bawk bul kan han tan leh a. Inchhuan theihna chhete ka neih chu Class XII te nena School khata kan kalho chu niin ka hria. High School kal tih vang maiin ka han inla-high ve ngawt a. Thiante nena han titi ho pawhin ‘kan Middle School kal lai kha aw’ te kan han ti ve vawng vawng mai thin te kha a lunglen thlak letling phian ta mai.

Saptawng mawlh hi a ni
Primary leh Middle School Mizo School ah vek ka kal a, tawng huatthu suhah English hi chu Yes leh No inkar takngial pawh hi kan hre lo a, kei ngat phei hi chu a chhah ber pawl ka ni ang.Tichuan English lama pachhe ve tak chung chuan High School, English Medium-ah ngat chuan kan lût ve ta a nih kha. Kan teacher-te vai vek an ni a, Mizo tawng pawh an thiam lo leh nghal a. ‘What is your name?’ an han tih hi chuan pawr ve zet hian kan hmingte hi chu kan han sawi ve mai a. Nimahsela a chi dang deuh a min han biak tawh chinah chuan zak chung chungin leh inthlahrung tak chungin kan teacher-te kha kan nuih mai zel a. School naupang khati zozai zinga khatiang English thiam lo lutuk han nih kha chu ka zak thei khawp mai.Vawikhat pawh zirlai bu hi ka keng theihnghilh tlat pek mai a. Kan Sir chuan min ko ta ngei mai a. Lehkhabu ka ken loh chhan te min zawt ngei chuan ka hria. Nimahsela engtia chhan tur nge tih ka hre tlat lova. Ka va phei leh vang vang a, ka thianpa hnenah chuan engtia chhan tur nge? tih ka va zawt a. Ani chuan ‘I forgot’ ti rawh alo ti a, tichuan ka lo phei leh a. Kan Sir bulah chuan ‘I forgot’ chu ka va ti ta talh talh a.

Hetiang hian English thiam loh zahthlakzia ka hrechiang hle a. Ka rilru siamin nitin word thum tal ka hriat belh tur a ni ka ti a. Tichuan ka thiam belh ta ziah a. Tin English magazine te pawh ka chhiar tam phah a. Hemi atang hian English-ah chuan ka fail leh tawh ngai lo a ni.

NCC Vanglai
High School ka kal chhunga nuam ka tih ber thin chu NCC kha a ni. Thil tam tak ka zir chhuak a. Sipai lâm paha khuangpui rema han per tlat tlatte kha a nuam ka ti ve riau a. NCC form ha a, khawimaw lai kilkhawr deuha han kal chang a, englo zuar ten Excise emaw minlo ti thin te kha a nuam ve mai mai a lawm le.

Camp ka kal ve
NCC a ka tan lai hian vawikhat chu camp kalna chance ka nei ve hlauh mai. Phur takin camp kal tur chuan ka chhuak ve a. Thil fuh lo vel hi a intawngkhawm vel thin emaw chu aw te ka ti thin. Bus ah nuam ti takin ka chuang ve a, tu emawni bulah kan thu ve ngei a. Tichuan nuam ti tak chuan kan thu ve a. Ngaiteh, vawi leh khatah hian tih danglamin ka awm ta thut mai a. Dan rual loh hian ka pum chhunga thil chu speed sang taka rawn chho in, ka ka atang chuan vawileh-khatah a rawn baw chhuak ta hawk mai..... Chu chu luak an tih hi a ni. Tichuan ka hmaa thu hmeichhe pahnihte chu ka luakkhum ta a nih chu. Tun thleng pawh hian kha hun kha chu rewind leh theih se chuan ka rewind anga, tukverhah tal ka dakchhuak ngei ang.

Salute turu
Salute turu han tih lemah salute turu lo lutuk zawk a ni awm e. NCC Camp-ah hian quarter guard duty kan awm thin a, chutah chuan darkar chanve vel hi flag bulah khawng taka din a ngai a. Chumi-ah chuan ka duty hun a lo thlen vangin ka duty ve a.
Kan duty laia O.C. a lokal chuan lo salute ngei ngei turin min hrilh a. Kei pawh khawng tak chuan ka ding a. Midang zawng zawng an duty lai pawha lokal duh lo kha ka duty lai ber kherin O.C. chu a rawn kal a. Min hrilh ang chuan khawng takin ka lo salute ngei a. Ka salute zo chiah chu a chhak a, class-a kan sir chuan ring zet mai hian ‘Mawla’ ti in a rawm au va. ‘Mawla’ a tih chu keimah chu a ni. A chhan chu ka kût veilama kan O.C ka salute vang a ni. Ka zak lutuk chuan ka kut veilam chu dinglamin ka thlak nghal vat mai a. Kan O.C pawh ha lang thu in a nui ve ringawt mai a ni. Ka’n ngaihtuah chiang a, veilam Salute ka pêkna chhan chu dinglama tiang min kentir vang a ni. Tiang min kentirtupa pawh ka la hre reng mai. A chhipsama tham sak pawh ka la châk reng.

A ruka thil tih hi a nuam a ni
Ka nu leh pate hian mei zu lo tur te leh ruihtheih thila fihlim tur tein min chah ngun hle mai thin a. Min chah hmaa tih loh ka tum tehreng nen an sawi an sawi chuan engatinge mawni ka ti ve chak tlat mai pek a. Tichuan meizial atangin kan tan ve ta a nih kha.
Mite chuan meizial bung leh an thiante vangin an tan thin a. Kei erawh chu paper-a zial atangin ka tana. A ropui lo ve khawp mai. Tichuan ka tichhin ka tichhin a, ka ti chhin tam tual tual a. A loose a lei a ngai a, a leina neih loh pawhin ka ba ngam leh ta zel a. Tichuan engmah thawhchhuah nei lovin ka nu leh pa te thawhchhuah chu ka zu ral vel ta mai mai a.Ka inngaihtuah harh meuh chuan ka lo tlai tep tawh a lo ni. Engtin tin emaw ka sim thei hram chauh a ni.

Zu ka in ve
Kan Sir sawi ka hriatreng pakhat chu “Thil reng reng hi tih ve chhin vek tur” a tih hi a ni. Chu thu te chu changchawiin thil tha lem lo pawh tihchhin ve zel hi ka duh phah ta a ni.Vawikhat kan School Sport Champion kan lawm tumin zu ka in ve ngawt pek a. Ka rin ai daih khan ka lo in thei a. No thum vel ka in hnu pawh khan ka la pangngai angreng khawp mai a. No nga vel kan in hnuah chuan ka lo kai ve ta khawp mai a.
Bible in ‘insumtheihlohna a awm’ a tih chu a tak tak a nihzia ka hriatphah ta nghe nghe a ni. Tichuan hai deuh chhelh chhawlh chuan ka lo star ve thin em em chu ka va pan chawt mai a. A bulah chuan ‘Min duh em?’ kei chuan ka hmangaih che a sin ka’n ti tawr mai a. Ani tihngaihna hre lo chu a nui ver ver a, a kal ta daih mai a. A zia lo khawp mai.Inti pa takin class-ah kan han chhova, kan thutna bulah chuan ka luak vak mai a, mahni pawh ka insaseng theih loh lai khan ka thianpa chuan ka luak te chu min thenfaisak vek a. Ka mualpho ta hle a ni.

Inah kan hawng a, ka rui lutuk chu kan thuthlengseiah chuan ka bawk thlawp a, ka’n luak leh a nih kha. Ka nu ngaih chu a tha ta chiah lova min zawt chiang ta a. Kei chuan ‘zu no khat chiah ka in a’ tiin ka chhang ta niin ka hria. No khat lek inah chuan rui chhe ber ka ni awm e.Khang hunlaite kha theihnghilh theih loh, mitthla a cham reng ni mah sela. Ka ngaihtuah kir chang chuan nawhreh daih ka châk thin. Nimahsela chu erawh a theih si lova. Ka lung ti lengtu erawh a tling ve tho mai.

Chhass neih hi a pa a ni
Mihring pangngaia piang ve ta nâ chu, hmel duhzawng te kan lo nei ve a. Tichuan kan duhzawng tak ten an mitmei min han hmuh ve ngat phei chuan he khawvel buai manganna zawng zawng hi a lo bo ta emaw ka ti hial thin.
            Biak-Inah pawh nise, ‘a inkhawm em?’ tiin ka mit ka len ruai a. A lo inkhawm hlauh chuan inkhawm te hi a nuam sauh thin a. Zai te pawh hi a tui sawt thinin ka hria. A lo inkhawm loh hlauh erawh kha chuan inkhawm te kha ho ta riau hian ka hre thin. Ka inkhawm chhan te kha eng ber nge aw tih te ka ngaihtuah thin.

Chance kan nei
Vawikhat chu kan thianzaho hian kan ngaihzawng ve tê tê te nen chuan chance kan nei ve khanglang a. Ka thianpate inah chuan kan inkhungkhawm ve tham a. Sawi tur em em phei chu kan hre hauh lova. Kan kut ve ve te kha chu a lo inhnaih deuh pawh a ni mahna. Chutia lungmuang taka kan awm vel lai chuan ka thianpa nu chu a rawn haw thut mai a, tahchuan le, a changtupa chu ka che ta a le, tukverhah chuan ka ‘Duhberi’ chu ka zuan chhuahsan a. Ka tlanchhiatsan ta duai duai mai a nih chu. Pa ve tak chu ka ni. Engvanga tlanchhia nge ka nih tih erawh tun thleng pawh hian ka la hre thei chuang lo.

Stage-a chetla tur chi te hi awm a nia
Khawvelah hian thil thiam riau tura piang te, stage vela zei taka che tura piang te hi an awm a nih ngai chuan kei hi chu chutiang lo tur chi chu ka ni chiang khawp mai.
School zawng zawng hmaah thusawi turin min ruat ve tlat mai a. Ka ti ngai lo tia ka’n phat ngial hnuah pawh min la tilui tlat pek a. Ka thiam an rin vang nge ni a, ka thiamloh lutuk an ringa min tih mualpho an tum pawh ka hre lo. A tawpah chuan ka pha zo ta ngang lova, ‘thih leh thih’ tiin ka’n ding ve tawp mai a nih kha.
Ka thusawi ka hre lova, ka sawi tawp lai pawh ka hre lova. Ka hriat chhun chu ka thusawi laiin an nui tih chu ka hria. Ka thusawi nuihzathlak vanga nui an ni lo tih erawh chu ka hria. Chuta tang chuan min ruat nawn leh tawh lo.

Kan zai ve thin
Zaithiam vang pawh ni chuang lovin zai kan ngainat ve hrim hrim vangin kan thianho hian thawkkhat lai chu kan zai ve thin.Vawikhat chu chawlhni chawhnuah hian kan zai a. ‘Rualbanlote Ni’ pual inkhawm ni tain ka hria. Kan han zai dawn a leh, Music track a rawn ri chiah mai chuh, Metallica - Whiskey in the Jar tih a lo ni daih mai. Kan thianpain track a lo play sual chu lo niin. Zahthlak duh vang vang tak a ni.

A tawpna chu
Tihian hringnun hling leh hriam karah ka hringnun chu ka zawh ve bek bek a. Lamlian chuangkai turin kawng zawl chin pawh hnaih ve viau tawhin ka inhria. Nimahsela he hringnunah hian zir tur tam tak ka la nei a. He ka zinkawng hi zawh pelh lek lek thin mah ila, ka nu leh pa leh Pathian zarah zawh chhuah ve ngei chu ka duh a. Pathian nen chuan engkim kan ti thei a. Lalpa tih hi finna bul a ni si a.

Note : He article 2009 Lengzem Chanchinbu in Class 12 Essay inziahsiak a buatsaihtum ka ziah, lawmman 1-na ka lakpuina a ni ve e..