Labels

Saturday, January 30, 2010

Artcle-Kan Nitin Nun Ah Science

KAN NITIN NUN AH SCIENCE R.M Zodinthara.

Kan nitin nun a Scince pawimawh na hi sawifiah zawh mai chi a ni hauh lo a. Tun hun ah hian Science thiamna chhawr tangkai a kan thil siam chhuah te leh kan nitin khawsak na thil Scince hmanga hrilhfiahna tlem kan thlir ho dawn a ni.

.Engvanga Pressure Cooker-hi chaw chhum nana hmang thin nge kan nih a , eng vanga hmin hma bik nge a nih tih hi i lo ngaihtuah tawh nagi em?-A chhanna chu- thil reng reng hi a so na (boiling point) hi a chhehvel a nekna (pressure) nat leh nat lovah a innghat a.Pressure Cooker ah pawh hian a chhung a tuihu chuan nekna a siam a, chu nekna a vang chuan kan thil chhum te a lo so hma a. Chaw chhum na tangkai tak a lo ni ta a ni

Petrol kang thelh nan hian tui a hman
tlak miah loh tih hi i hre tawh em?

Hemi hi a chhan chu tui hi Petrol aiin a rit zawk a. Petrol kang a tui i han theh/leih khan tui te chu Petrol hnuai ah an put lut vat a. Tichuan Petrol chu a kang chhunzawm zel ta mai a ni.

Kan lei hipna hi thawk leh khat ah han awm ta lo thut mai se engtin nge kan awm a i rin ? - He thil hi han thleng thut ta se chu, he kan lei tuamtu boruak vel ah hian kan lang nuaih nuaih mai dawn a ni. Tichuan eng mah kan ei in kan in thei lo vanga, dam khaw chhuah ngaihna a awm lo ang.

Kan mit lehlam kan hup hian thil kan hmu fiah ve tho si a, enge mit pahnih neih kher hi a tulna ni ta ang?-Kan mit lehlam chauh in a fiah taka kan hmuh theih huam chhung (1350 C vel) hi kan mit pahniha kan hmuh theih huam chhung (1800C) ai hian a zim zawk a. Tin vei lam mit hi kan dinglam a thil awm hmuh nan kan hmang a, chutiang bawk in kan ding lam mit hi kan vei lam a thil awm te hmuh nan kan hmang zawk bawk a. Tichuan kan mit pahnih te thil hmuh ve ve chu kan thluak hian lo lakhawma lo remkhawm leh in, kan thil hmuh tea nihna (shape) dik tak (3 dimensional image) in kan lo hmuh theih phah ta thin a ni.

Fuse kan tih hi eng thil chiah nge a nih a, engtianga pawimawh nge tih hi i lo hre tawh em?- Fuse kan tih hi a awlsam zawng a sawi chuang wire te tek te, a sat deuh a tuiral hma tak a ni a.Kan in chhung wire- a Electric kha a tam lutuk chuan chuan kha fuse khan dawl lovin a mah khan a lo tui ral/chat ta mai thin a .Hei hian kan electric kal sual a vanga chhiatna tam tak kan tawh tur lak ah min lo chhanhim thin a lo ni.Chuvang in Electric wiring kan tih in fuse wire dik tak kan hmang thin tur a ni a, mahni thu thu a wire lo thlak ve ngawt hi a pawi thu thei hle a ni.

Natna en nan a kan khawl hman thenkhat te :-
1) X-Ray : X-ray hi William Roentgen-an Kum 1895 a a hmuhchhuah a ni a.X-ray hi eng zung chi khat a hming pawh an hriat loh vanga X-ray ti a vuah ta an ni.
X-ray khawl hi hman mai a awlsam a, lung na, chuap thalo, ruh leh ruh inzawmna lai thalo te hmuh chhuah zung zung nan a tangkai hle a. He tih lai erawh hi chuan X-ray eng zung zam hi a hlauhawm hle a. Mihringin a dawn tur aia tam a dawn palh chuan chhiatna a thlen thei thin.. Naupai lai phei chuan tih miah loh tur a ni.

2)Computed Tomography Scanning (CT Scan)
CT Scan kan tih mai hi kan hre lar hle in a
rinawm. He khawl hi X-ray hmang tho a natna hmuhchhuah na a ni a.X-ray khawl chang kang tak ti pawh in sawi ila kan sawi sual lutuk awm love.He khawl hi Computer nen thlunzawm a nih a vang in fiah fel fai taka a thla lak chu Computer ah hian dah tha leh vek a. Heng thlalak te hi duh tawka chin leh theih a lo ni ta a.Taksa hmun hrang hrang te chu chiang tak in a lo en leh theih ta thin a ni.
CT Scan hi lung thalo te, thisen kal dik lo te hmuhchhuah zung zung nan a tangkai hle a. Tin taksa a bawk tha lo(tumour) te, thluak hnathawh diklo, chuap leh lung thalo te hmuh chhuah zung zung nan a tangkai hle a ni.

3) Magnetic Resonance Imaging (MRI): MRI ka tih hi CT Scan te nen hian a inang deuh a.Nimahsela CT Scan te ai chuan a changkang in a tha zawk fe a ni.Tin CT Scan te aia a that leh na em em chu eng zung hlauhawm X-ray a hmang ve lova, taksa tan a him em em a ni.Tin CT Scan in thla a lak theih loh hmun hrang hrang thla a lak theih a vang in a tangkai hle a ni



4) Ultrasound Imaging or Sonography :
Ultrasound kan tih fo hi a awmzia chu ri fawn vel, mihring te hriat phak loh chumi hre thei khawl tihna a ni.
Nu in nau a pai lai in naute insiam chhoh dan en nan a tangkai hle a. Tin eng zung hlauhawm hmang a ni ve lo a, a him em em a ni.

5) Endoscopy:
Endoscopy hi endoscope pipe te tak te ka chhung ah emaw thun luh a kawchhung en na a ni.Tin inzei tenau (minor operation) tih nan pawh an hmangthin bawk a ni. He pipe hian optic fibre(hrui sin te te) a keng tel a chu chuan kawchhung thlalak te chu rawn thawn leh in Com puter Screen ah fiah tak in a rawn lang thei ta thin a ni.


No comments:

Post a Comment